Divân-ı Hümâyun hizmetkârları arasında yer alan çavuşbaşı ile ilgili ilk bilgilere Fatih Kanunnamesi’nde rastlıyoruz. Fatih Kanunnamesi'ne göre Divan'da alınan kararları sadrazamın özel mührü ile tasdik eden çavuşbaşı, Divan çalışmaları sırasında elinde gümüş bir değnek ile ayakta dururdu.
Divan-ı Hümayun'da reis'ül-küttaba yardımcılık yapmak, divan toplantılarının kanunlara uygun şekilde aksatılmadan yürütülmesini sağlamak, divan üyelerine sunulan yemeklere gözcülük etmek, yabancı devlet elçilerinin karşılayarak divana getirmek, ardından uğurlamak başlıca vazifelerindendi. Yüksek rütbeli devlet adamlarından haklarında tutuklanmaları ve hapsedilmeleri veya sürgün edilmeleri gibi hususlarda verilen emirlerin yerine getirilmesinde, çeşitli adli konularda alınan kararların uygulanmasında da görevleri vardı.
Ayrıca her divan toplantısında defterhanelerin mührünün açılması da görevleri arasındaydı. Özel çalışma alanı, Divan-ı Hümayun'un hemen yanında yer alıyordu. 19. yüzyılda giderek önemini yitiren çavuşbaşılık 1836'da kaldırılarak yerine Deâvi Nezâreti kuruldu.
Dipnot: Memiş Paşa, II. Mahmud döneminde önce çavuşbaşılıktan sadaret kaymakamlığına, ardından da sadrazamlığa kadar yükselmiştir. Terfi, Alemdar Vakası'nın yaşandığı buhran dönemlerinde gerçekleşmiş olsa da, çavuşbaşılığın öneminin anlaşılması açısından mühim bir örnektir.
